رستاخیز

رستاخیز  Resurrection سومین و آخرین رمان بلند لئو تولستوی است که منتقدین این کتاب را حاصل یک عمر زندگی و تفکرات تولستوی می‌دانند. همسر تولستوی رمان‌ را «حاصل زندگی و زندگی‌نامه» تولستوی می‌داند. یکی از دوستان او که وکیل بود روزی داستان محاکمه زنی را برایش تعریف کرد که در دادگاه زن، شخصی که باعث بدبختی او شده بود در هیئت منصفه، قرار گرفته بود. دوست تولستوی از او خواست تا از این موقعیت برای نوشتن رمان بعد خود استفاده کند. تولستوی در این کتاب وجدان درونی آدم‌ها را مدنظر قرار داده و آن‌را برای رستگاری و سعادت انسان لازم می‌داند. کتاب در مورد رنج طبقات فقیر جامعه و آسیب‌هایی است که اشرافیت به آن‌ها وارد می‌کند. نویسنده که خود زاده طبقه اشرافیت است برای اینکه با رنج طبقه زیر دست آشنا شود و شخصیت‌های آن‌ها را بهتر بشناسد به زندان‌ها رفت و با زندانیان اوقاتی را گذراند تا جزیی‌ترین مسایل را نیز از قلم نیندازد. به همین دلیل هم هست که اکثر شخصیت‌های کتاب بسیار ملموس هستند و شخصیت‌هایی شبیه آن‌ها را هرکس می‌تواند در اطراف خود بیابد. تولستوی به زیبایی از شخصیت‌های کتابش استفاده می‌کند تا جامعه طبقاتی روسیه و ابتذال آن را برای خوانندگان کتاب به تصویر بکشد. رستاخیز لئو تولستوی درست است که به اندازه «جنگ و صلح» حجیم و مشهور نیست و یا به سادگی «آناکارنینا» نیست اما رمانی است که پختگی نگاه تولستوی و دستاوردهای یک عمر تفکر و مطالعه او در آن به وضوح مشخص است. «کنجی میزوگوچی» فیلمساز شهیر ژاپنی معتقد است که تمام ملودرام بر اساس رستاخیز تولستوی شکل گرفته است. همچنین «لنین» در مقاله‌ی خود به نام «تولستوی؛ آینه انقلاب» آثارلئو تولستوی را در مورد بی عدالتی و رنج طبقات فقیر جامعه می‌داند: «گرچه تولستوی اشراف‌زاده است، ولی او یک دهقان واقعی ادبیات روس است. او نویسنده دهقانان نیمه آزاد روسیه است. او اسنادی درباره رفتار و کردار و فرهنگ میلیون‌ها دهقان فقر زده را وارد ادبیات جهانی نمود.». تولستوی قبل از مبارزات «گاندی» هم اشاره کرده بود که: «مقاومت اجتماعی نباید به خشم و خشونت تبدیل شود».